Rozporządzenie EUDR – sprawdź, czy cię dotyczy

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2023/1115 z dnia 31 maja 2023 roku w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 995/2010 reguluje obowiązki związane z wprowadzaniem na rynek, udostępnianiem i wywożeniem niektórych produktów.

Celem rozporządzenia jest ograniczenie obrotu określonymi towarami, których produkcja jest związana z wylesianiem i degradacją lasów. Dąży też ono do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych i zapobieżenia utracie różnorodności biologicznej. Ocenia się, że główną przyczyną wylesiania jest powiększanie gruntów rolnych związanych z produkcją towarów takich jak bydło, drewno, kakao, soja, olej palmowy, kawa, guma i niektóre produkty pochodne, takie jak skóra, czekolada, opony lub meble.

Rozporządzenie wprowadza nowe wymagania dla przedsiębiorców i wchodzi w życie już 1 stycznia 2026 r. Podmioty objęte regulacją to każda osoba fizyczna lub prawna, która w ramach działalności handlowej wprowadza odnośne produkty do obrotu lub je wywozi.

Firmy objęte regulacją będą musiały stosować procedury:

• należytej staranności, w ramach której należy gromadzić szczegółowe informacje o produktach;
• oceny ryzyka, czy produkty są niezgodne z wymaganiami rozporządzenia;
• zmniejszania ryzyka, np. przez wymaganie dodatkowych informacji, danych lub dokumentów lub prowadzenie niezależnych badań lub audytów.

Po spełnieniu obowiązków operatorzy, handlowcy i ich przedstawiciele będą składać za pomocą systemu informacyjnego elektroniczne oświadczenie o należytej staranności odpowiednim organom w celu wykazania, że ich produkty nie powodują wylesiania, zgodnie z rozporządzeniem w sprawie wylesiania. W tym celu będą się posługiwać systemem EUDR – rejestrem oświadczeń należytej staranności, w ramach europejskiego systemu TRACES.

Podmioty nie wprowadzają odnośnych produktów do obrotu ani ich nie wywożą, jeżeli nie złożą wcześniej oświadczenia o należytej staranności.

Towary objęte rozporządzeniem to:

• bydło,
• kakao,
• kawa,
• palma olejowa,
• soja,
• kauczuk,
• drewno.

Odnośne produkty oznaczają produkty wymienione w załączniku I do rozporządzenia, które zawierają powyższe towary, były nimi karmione lub zostały wytworzone przy ich użyciu. Wykaz zawiera ok. 70 odnośnych produktów, opisanych według kodów nomenklatury scalonej Na przykład odnośnym produktem z bydła może być bydło żywe, różnego rodzaju mięso, skóry. Odnośny produkt z kakao to ziarno albo olej, ale też czekolada. Najliczniejszy jest wykaz produktów z drewna, który zawiera nie tylko różne wyroby tartaczne, ale też meble, ramy do obrazów, książki i gazety, z kolei kauczuk to przemysł oponiarski i inne wyroby z gumy. Olej palmowy jest składnikiem wielu produktów spożywczych oraz kosmetyków.

Odnośne towary i produkty nie mogą być wprowadzane do obrotu, udostępniane na rynku ani z niego wywożone, o ile nie spełniają wszystkich następujących warunków:

• nie powodują wylesiania,
• zostały wyprodukowane zgodnie z właściwymi przepisami kraju produkcji,
• przedłożono w ich sprawie oświadczenie o należytej staranności.

Największym wyzwaniem związanym z implementacją rozporządzenia o przeciwdziałaniu wylesianiu jest skala i złożoność działań wymaganych od przedsiębiorców. Regulacja wymusza pełną transparentność łańcucha dostaw – włącznie z geolokalizacją działek, z których pochodzą surowce. Oznacza to konieczność pozyskania szczegółowych danych od wielu, często zagranicznych partnerów.

Wiedza o tym, jak efektywnie wdrożyć wymagane procedury, jest bardzo ograniczona. Trudno liczyć na wsparcie organów administracji państwowej w sytuacji, gdy jeszcze nie wiadomo, która instytucja będzie odpowiedzialna za egzekwowanie nowych regulacji. Dodatkową trudnością są ograniczone zasoby kadrowe, organizacyjne i technologiczne.

Mimo to z wdrożeniem wymogów rozporządzenia EUDR w organizacji nie warto czekać. Konsekwencją zwłoki może być utratą dostępu do rynku UE oraz dotkliwe sankcje finansowe (grzywna może wynieść 4 proc. rocznego obrotu w całej UE). Przedsiębiorcy, którzy nie dostosują się do przepisów, ryzykują też konfiskatą odnośnych produktów lub dochodów, a także m.in. czasowym wykluczeniem z przetargów. Szczegółowe kary określi ustawodawstwo krajowe.

Komisja Europejska zobowiązała się do opublikowania klasyfikacji państw na grupy o zerowym, niskim, standardowym i wysokim ryzyku wylesienia (miało to nastąpić do końca czerwca 2025). Mimo braku klasyfikacji wstrzymywanie się z działaniami przez firmy nie jest najlepszym rozwiązaniem. Bez względu na to, z jakiej grupy krajów będą pochodzić towary, i tak należy udokumentować zgodność produktów z nowymi przepisami (przedstawić dane identyfikacyjne produktów, potwierdzenie zgodności z lokalnym prawem i dowody na brak związku z wylesianiem).

Przedsiębiorstwa, które zaczną przygotowania dopiero po ogłoszeniu klasyfikacji, mogą nie zdążyć na czas, ponieważ jest to bardzo angażujący proces.

System SAP w standardzie zapewnia możliwość śledzenia partii (Batch Traceability), dzięki czemu przedsiębiorstwa mogą śledzić przepływy materiałów od surowca do wyrobu gotowego. Natomiast w związku z dyrektywą EUDR konieczne jest powiązanie partii materiałów na dowolnym etapie procesów w przedsiębiorstwie (od zakupu do sprzedaży) z dokumentami związanymi z dyrektywą EUDR, tzw. oświadczeniami o należytej staranności (Due Diligence Statament). Aby osiągnąć ten cel, konieczne są dedykowane rozwiązania zapewniające zgodność z dyrektywą EUDR, wspierające przechowywanie wymaganych dokumentów, umożliwiające audyt, wspierające komunikację z platformą EUDR, jedną z instancji europejskiego systemu TRACES (Trade Control and Expert System).

SAP Green Token to narzędzie SAP, które wspiera zarządzanie i rozliczanie surowców zrównoważonych w łańcuchach dostaw. Umożliwia śledzenie i rozliczanie certyfikowanych, zrównoważonych i konwencjonalnych materiałów zgodnie z uznanymi standardami i regulacjami w zakresie zrównoważonego rozwoju, w tym także EURD. Funkcje SAP Green Token:

• Zarządzanie strumieniami materiałów: Śledzenie przepływu materiałów i ich atrybutów zrównoważonego rozwoju w całym procesie przychodzącym, konwersji i wychodzącym.
• Zgodność z przepisami i standardami: Obsługa standardów i regulacji, takich jak ISCC, EUDR i CBAM.
• Audytowalność: Podlegające audytowi, niepodważalne rejestry, umożliwiające kompleksowe monitorowanie.

Rozwiązanie jest dostępne w modelu SaaS. Dzięki otwartym interfejsom API do automatyzacji i integracji można je łatwo zintegrować z systemem ERP (w tym ECC, S/4HANA).

Produkt umożliwia firmom udowadnianie, że używają certyfikowanych materiałów. Zapewnia transparentność łańcucha dostaw, przyczyniając się do wzrostu zaufania partnerów. Pomagając w spełnianiu wymogów prawnych i standardów związanych z zrównoważonym rozwojem, pomaga zmniejszyć ryzyko związane z nieuczciwym wykorzystaniem materiałów zrównoważonych.

All for One Poland wspiera firmy we wdrożeniu tego rozwiązania.

W odniesieniu do implementacji rozporządzenia EUDR w systemie SAP w All for One pracujemy także nad własnym rozwiązaniem, dodatkiem do systemów SAP ECC 6.0 oraz SAP S/4HANA (on-premise oraz private cloud).

Na nasz pakiet składają się następujące elementy funkcjonalne:

• Transakcja konfiguracyjna – ustalenie rodzajów procesów (na podstawie rodzajów ruchów materiałowych/dostaw) relewantnych dla rozporządzenia;
• Transakcje do zarządzania danymi podstawowymi – przypisania kodów HS dla materiałów (Zharmonizowanego Systemu Oznaczania i Kodowania Towarów), zarządzanie lokalizacjami (przechowywanie plików GeoJSON);
• Rejestr dokumentów DDS – zarządzanie przygotowaniem i wysyłkami oświadczeń DDS, przegląd dokumentów, raport statusów;
• EUDR Hub – platforma komunikacyjna, która pełni rolę pośrednika w wymianie danych między system klienta a platformą EUDR w ramach europejskiego systemu TRACES.

Proces wspierany przez nasze rozwiązanie rozpoczyna się od nabycia towarów sklasyfikowanych na podstawie kodów HS jako relewantne dla EUDR. W systemie SAP dokumentem źródłowym będzie przyjęcie materiałów lub dostawa przychodząca. Oświadczenie DDS zostanie automatycznie uzupełnione informacjami dostępnymi w systemie (dostawca, materiał, ilość). Przed wysyłką brakujące informacje muszą zostać uzupełnione ręcznie (np. plik GeoJSON, jeśli lokalizacji plantacji nie mamy jeszcze w systemie).

Kompletny dokument zostanie wysłany do systemu EUDR za pośrednictwem Huba EUDR. Uzyskany numer referencyjny zostanie zachowany w systemie oraz umieszczony automatycznie w dedykowanej cesze partii materiału. Jedną z funkcji rozwiązania jest automatyczne zarządzanie statusem partii, tj. ustawienie statusu ograniczonego użycia dla materiałów wymagających wysyłki oświadczenia DDS do momentu uzyskania numeru referencyjnego dla oświadczenia wysłanego.

Kolejny proces związany z obowiązkiem wysyłki oświadczenia DDS to przetworzenie materiałów (zużycie surowców i przyjęcie wyrobu gotowego). Powstaje wówczas konieczność wysyłki oświadczeń dotyczących zużytych surowców w celu uzyskania nowego numeru referencyjnego dla wyrobu gotowego. Krok ten zostanie wykonany automatycznie, w oparciu o deklaracje znajdujące się już w systemie.

Ostatni etap to sprzedaż materiałów podlegających EUDR (zarówno wyrobów gotowych, jak i towarów handlowych). Nasze rozwiązanie będzie wspierać wysyłkę dokumentów DDS w postaci elektronicznej (np. jako XML).

Zainteresowane firmy zachęcamy do kontaktu w celu przeprowadzenia analizy zakresu zmian koniecznych do wykonania zarówno w Państwa systemie, jak i ewentualnych dostosowań naszego rozwiązania do specyfiki Państwa procesów.